Armoede, enkel een tekort aan geld? Nee, het is zoveel meer dan dat. Vanaf maandag 16 mei praat Kristel Verbeke in het tweede seizoen van Zorgen voor mama met vier mama's die laten zien en voelen wat het betekent om in armoede te leven. Kristel weet ook als geen ander hoe het is, want ze groeide zelf in armoede op.
Zes maanden lang volgt zij de mama’s tijdens hun dagelijkse strijd. Ook experten Joost Bonte (straathoekwerker) en Claudia Di Vaio (Kind en Gezin) zijn er opnieuw bij: zij gaan op zoek naar oplossingen in het kluwen van administratie en regelgeving. Samen met de mama’s bekijken ze welke stappen vooruit er kunnen worden genomen.
In het tweede seizoen belicht Kristel ook andere aspecten van armoede. Zoals armoede in de stad, waar mensen nog meer onzichtbaar kunnen zijn. Daarnaast praat Kristel ook met enkele ouders van de mama’s, om het onder meer over generatiearmoede te hebben.
Kristel Verbeke: "In het tweede seizoen van Zorgen voor mama probeer ik nog meer de binnenkant van armoede te tonen. Door de gesprekken met de vier mama’s heb ik opnieuw gevoeld dat armoede in heel je lijf zit. Mentaal zijn ze volledig uitgeput en dat start met een tekort aan geld. Het isolement is zo groot en de schaamte zit ongelofelijk diep. Ik heb vier jonge mama’s ontmoet die zich schuldig voelen omdat ze hun kinderen niet alle kansen kunnen geven. Je kind een fruitabonnement op school van zeven euro moeten weigeren of een deurwaarder de tablet van je zoontje in beslag zien nemen… Het breekt je moederhart in duizend stukken."
De mama's
Lucinda (28) en Nick, zoon Lyaz (4), broer Timothy woont tijdelijk in - Aarschot
Lucinda en Nick wonen samen met hun zoontje Lyaz in een huurwoning in Aarschot. Timothy, Lucinda’s broer, woont tijdelijk bij hen in. Lucinda werkt hard als thuisverpleegkundige en heeft een mooi inkomen. Nick krijgt een invaliditeitsuitkering omdat hij een psychische ziekte heeft.
Samen hebben ze schulden bij acht verschillende deurwaarders. Hierdoor leeft het gezin in constante stress en de angst dat een deurwaarder hun woning zal leeghalen, is groot. Dit gebeurde al eerder, waardoor Lucinda in een depressie raakte. Lucinda probeert haar gezin recht te houden, maar vanbinnen kwijnt ze weg. Ze probeert zonder enige hulp haar schulden weg te werken, maar gaat stilaan kopje onder door de constante stress en angst.
“Ik heb vooral schrik dat we nog jaren zullen moeten betalen. Ik zou het liefst van al de deurwaarders weghouden. Dat is mijn grootste angst, dat die nog dikwijls aan de deur gaan komen. Ik hoop dat we een betere toekomst tegemoet gaan binnenkort.”
Erika (26), zoon Shane (5) en dochter Alexis (4) - Deurne
De 26-jarige Erika woont samen met haar twee kinderen in een klein appartement in Deurne. Ze krijgt steun van haar papa Rik die vlakbij woont, maar verder leeft deze jonge mama in isolatie. Ze betaalt de helft van haar inkomen aan huishuur en moet naar de voedselbedeling gaan om rond te komen. Erika kampt met een depressie en heeft de ziekte van Crohn.
Erika is gescheiden en doet aan co-ouderschap met de papa van haar kindjes. Wanneer de kinderen er zijn, probeert ze hen alles te geven. Maar het grootste deel van die tijd brengt ze door op het appartement. De week dat ze alleen is, piekert ze zich suf en voelt ze zich erg eenzaam. Door de financiële stress en het moeilijke evenwicht van co-ouderschap raakt Erika geïsoleerd en in een negatieve spiraal.
“Als ik de kinderen niet alles kan geven, dan breekt mijn moederhart. Het is echt verschrikkelijk als ze iets vragen in de winkel, een snoepje of zo, dan breekt mijn hart. Dan denk ik bij mezelf: waarom kan ik dat niet geven, waarom heb ik niet meer?”
Kimberly (28) en dochter Hailey (2,5) - Vilvoorde
Kimberly woont samen met haar tweejarig dochtertje in een kleine sociale woning in Vilvoorde. Ze werkt als verzorgster in een kinderdagverblijf maar heeft geen zicht op haar financiën. In de helft van de maand is haar geld op.
Kimberly’s mama Martine springt bij waar ze kan, zowel financieel als bij de zorg voor Hailey. Kimberly voelt zich erg depressief en is volledig uitgeput, waardoor ze niet de energie heeft om haar problemen aan te pakken. Ze heeft geen contact met hulpverlening en probeert elke dag te overleven.
“De maatschappij duwt mensen die het moeilijk hebben, zowel financieel als op mentaal vlak, meestal in een hoekje, duwt ze opzij. Zo van: jullie tellen niet mee, volgende! Ik cijfer mezelf ook heel hard weg omdat ik denk: ik zal wel aan de zijkant gaan staan, ik zal mezelf wel een beetje opzij zetten.”
Brenda (28) en Jonas, kindjes Raf (8), Ella (7) en Harley (1,5) - Herent
De 28-jarige Brenda woont samen met Jonas en haar drie kinderen in een sociale woning in Herent. Brenda werkt in de kringloopwinkel en krijgt daarvoor een bescheiden loon. Jonas heeft een invaliditeitsuitkering omdat hij ADHD heeft. Hierdoor kan hij niet werken.
Ze hebben allebei het gevoel dat ze niet meetellen in de maatschappij en vragen zich af hoe ze ooit uit de cirkel van armoede kunnen geraken. Het vertrouwen in instanties die hulp kunnen bieden, zijn ze volledig kwijt. Brenda wil de vicieuze cirkel van armoede doorbreken, maar haar gezin lijkt nu al afgeschreven door de maatschappij.
“Hulp vragen vind ik een van de moeilijkste dingen, omdat dat mij het gevoel geeft dat ik het niet alleen kan. Hulp vragen lijkt voor mij zoals bedelen, een stap achteruit zetten in plaats van vooruit.”
Hulp van Joost en Claudia
Joost Bonte was coördinator van het straathoekwerk in West- en Oost Vlaanderen. Hij wordt gezien als de pionier van het straathoekwerk en een expert in sociaal beleid. Hij is de bezieler en trekker van uiteenlopende projecten die de situatie van mensen in de meest kwetsbare posities ondersteunen.
“Armoede is meer dan centen tekort hebben. Armoede is in hoofdzaak geen aansluiting meer vinden, overal uitgesloten worden, geen kansen meer krijgen om je aan te sluiten bij de rest van de maatschappij. Armoede is eigenlijk een soort van isolement.”
Claudia Di Vaio werkt al 18 jaar met maatschappelijk kwetsbare gezinnen: mensen die leven in armoede, vluchtelingen en anderstaligen. Samen met de gezinnen gaat ze op zoek naar mogelijke oplossingen voor uiteenlopende problemen: financieel, administratief, opvoedkundig. Ze wijst hen de weg naar de juiste diensten en houdt van een individuele aanpak. Elk verhaal is uniek, dus ook elke oplossing is uniek. Claudia groeide op in een arbeidersgezin met Italiaanse vader en Belgische moeder, ze ontdekt al heel vroeg dat niet iedereen dezelfde kansen krijgt. Vanuit die onrechtvaardigheid startte ze de opleiding maatschappelijk werk en staat ze ten dienste van mensen in kwetsbare situaties.
“Armoede heeft heel veel gezichten: het heeft een buitenkant en het heeft een binnenkant. De buitenkant, die zien we op heel wat dimensies: wonen, werk, onderwijs, gezondheid, sociale omgeving … En dan is er de binnenkant waar mensen in armoede dikwijls mee geconfronteerd worden. Dat is een gevoel van er niet bij horen, schaamte, schuld.”
Korte inhoud per aflevering
Aflevering 1
Vandaag maakt Kristel kennis met Lucinda, een 28-jarige hardwerkende mama uit Aarschot. Lucinda heeft samen met Nick schulden bij acht verschillende deurwaarders en dat zorgt voor angst en stress in het gezin, want een deurwaarder kwam eerder al hun huis leeghalen. Straathoekwerker Joost hoopt rust te brengen.
In Deurne ontmoet Kristel de 26-jarige Erika, een alleenstaande mama van twee kindjes. Erika moet rondkomen met een leefloon en dat terwijl ze kampt met de ziekte van Crohn en een depressie. Sociaal werker Claudia zal haar ondersteunen.
Aflevering 2
Kristel gaat met Erika en haar papa Rik naar de wekelijkse voedselbedeling in Antwerpen. En samen met Claudia bezoeken ze Poverello, een plek waar Erika eventueel aan de slag kan als vrijwilliger.
Joost helpt Lucinda in contact te brengen met de deurwaarders om te vragen of de vele schulden gebundeld kunnen worden. Kristel gaat met Lucinda shoppen in een geefwinkel.
Aflevering 3
Vandaag ontmoet Kristel de 28-jarige Kimberly, een alleenstaande mama met een dochtertje van twee jaar uit Vilvoorde. Kimberly werkt hard, als kinderverzorgster, maar in de helft van de maand is haar geld op. Erika uit Deurne maakt zich zorgen over de ontwikkeling van haar kinderen. Claudia brengt alle betrokkenen samen rond de tafel voor een overleg.
Lucinda’s huis werd leeggehaald door een deurwaarder. Joost komt slecht nieuws brengen over de verkoop van hun inboedel.
Aflevering 4
Kristel ontmoet vandaag de 28-jarige Brenda. Deze mama van drie kindjes woont samen met Jonas in een sociale woning in Herent. Brenda werkt, maar hoe hard ze ook haar best doet, ze heeft het gevoel dat ze zijn afgeschreven door de maatschappij.
Claudia gaat met Erika in gesprek over de hygiëne van haar appartement en Kristel neemt haar mee naar Binnenstebuiten waar mensen in armoede terecht kunnen voor zelfzorg. Joost helpt Kimberly met orde scheppen in haar financiële chaos.
Aflevering 5
Kristel gaat met Brenda en Jonas naar het solidariteitsontbijt en ze praat met de moeder van Kimberly over generatiearmoede. Claudia brengt samen met Brenda haar verhoogde tegemoetkoming bij de mutualiteit in orde en Joost neemt Kimberly mee naar het CAW om budgetbegeleiding aan te vragen. Kristel en Claudia nemen vandaag afscheid van Erika en haar papa Rik.
Aflevering 6
In de laatste aflevering raakt Kimberly meer en meer uitgeput. Kristel en Joost proberen voor haar psychologische ondersteuning te regelen en ook de budgetbegeleiding gaat van start. Brenda kreeg goed nieuws, ze mag een dag per week in de winkel werken. Claudia brengt Brenda en Jonas in contact met het CAW, misschien kunnen ze zo hun vertrouwen in de hulpverlening herstellen.
Zorgen voor mama: vanaf 16 mei elke maandag om 20.40 uur op Eén.