Monty, Antwerpen & tg STAN : jeugdsentiment, voor mij een stap terug in de tijd … maar blijkbaar hebben deze vaste waarden de tijd meer dan doorstaan.
Toneelspelersgezelschap (tg) STAN (Stop Thinking About Names) is het theatercollectief rond Jolente De Keersmaeker, Damiaan De Schrijver, Sara De Roo en Frank Vercruyssen, dat sinds eind jaren tachtig al deel uitmaakt van het Nederlandstalige theaterlandschap (en ondertussen ook ver daarbuiten). De vier acteurs hebben elk hun eigen traject, en daarom is het ondertussen tien jaar geleden dat ze nog eens met hun viertjes (en zonder gastspelers) samen op het podium staan. Zij gaan steevast in première in Monty.kultuurfaktorij, net zoals deze week.
Wat/Nu is gebaseerd op twee theaterteksten, maar als STAN de gebruikelijke werkwijze heeft behouden, hebben de acteurs deze teksten zonder twijfel weer naar hun hand gezet.
De voorstelling begint met “Slaap, kindje, slaap”. Dit pareltje is zeer representatief voor het werk van de Noorse schrijver Jon Fosse. Drie personen bevinden zich op een vreemde naamloze plaats (hier, nergens, maar nergens is ook een plek, ergens??), en proberen hun hachelijke situatie te ontcijferen (Waar zijn we? En, moeten we hier blijven?). Afgekapte zinnen … onuitgesproken gedachtes … stiltes ... Ze proberen een antwoord te vinden, maar wanneer er één gevonden lijkt te zijn, wordt het weer bekritiseerd of in vraag gesteld door de anderen. Ze rijden zich vast, want geen enkel antwoord lijkt mogelijk.
Vervolgens volgt hierop haast naadloos STAN’s versie van “Een stuk plastiek” (Marius von Mayenburg). Het stuk lijkt een komedie, er wordt door de pittige dialogen heel wat gelachen, maar er zit toch een venijnige, vlijmscherpe kritische ondertoon. Er wordt ons in dit stuk een spiegel voorgehouden, en een schaamtegevoel bekruipt ons. Het centrale thema is een ogenschijnlijk perfect progressief middenklasse gezin, Michael, Ulrike en hun puberende zoon Victor. Maar al snel hoort men het sarcasme in de gesprekken tussen het echtpaar en ontdekt men de onderliggende spanningen. Door de aanwezigheid van Jessica, in dienst genomen om het huishouden te doen, verdwijnt nog meer het laagje perfectie, en komen heel andere dimensies naar de oppervlakte. Tolerantie en breeddenkendheid vernauwen al snel naar vooroordelen en bekrompenheid, kleinburgerlijkheid. Hoe zeer Ulrike en Michael ook proberen correct te handelen, vaak onbewust, spreken ze denigrerende woorden, stellen ze paternalistische daden, … Jessica mag dan wel getutoyeerd worden en tutoyeren, maar mag toch maar niet vergeten de vuilbakken even uit te kuisen; als een pop wordt ze aangekleed, met de kleding, “rommel”, die weg mocht nadat de kasten zijn opgeruimd. Al denken zowel Michael en Ulrike (en wij toch ook!?) dat we over alles kunnen praten, openhartige gesprekken ons ideaal is … wie draaien we hier een rad voor de ogen?
Binnen dit geheel is er ook nog de conceptuele kunstenaar Haulupa, waardoor de kritische blik ook op de kunsten en de maatschappij terecht komt.
Oh zo erkenbare scenes, dat het gênant wordt. We lachen, maar ondertussen dringt zich toch de vraag op: waar zijn we mee bezig? En, wat nu?
Teksttheater van de bovenste plank. Nog te zien in Vlaanderen en Nederland tot april 2016.