“Soms reis ik in een droom
Door een omgekeerde tijd
Langs een omgekeerde weg
Die van nu naar vroeger leidt”
(uit “De omgekeerde tijd”)
In afwachting, een getik van een klok …. en dan “De omgekeerde tijd”, het nummer waar Stef Bos, samen met ons, met de klok die “naar links beweegt, even terugkijkt, zich onderdompelt in oudere bekende en minder bekende songs die hij ooit eens, ergens schreef, de weg terug aflegt, en even niet alleen maar gejaagd vooruit rent.
Een dwarsdoorsnede van een boom -gevonden in de Ardennen tijdens de opname van het VRT1 programma 'Door de bomen'-, staat zeer aanwezig op het podium, en blijkt een inspiratie voor deze reeks optredens.
Alleen
In het midden van de Ardennen
In een klein huis
Ingericht alsof je in een droom terecht kwam
In een bos
En waar je vroeg of laat jezelf een keer tegenkomt
Of de landkaart van een leven ziet
In de jaarringen van een dwarsdoorsnede van een boom
De voorstelling die ik nu speel is daar geboren
Wat een geschenk
(gevonden op de Facebookpagina 26/4/2024 van Stef Bos)
De metafoor "een landkaart van het leven" is ook wel zeer toepasselijk bij Stef Bos en dit concert, want hij brengt liedjes uit van zijn muzikale verleden geschreven op en verwijzend naar verschillende plaatsen die deze reiziger, de man “altijd onderweg”, aandeed: Barcelona, Berlijn, Belfast, Parijs, een plaats in Albania (Korçë?).
Ik heb geleerd alleen te reizen
En ik reis de wijde wereld rond
Heb nog zoveel te beschrijven
Te onrustig om te blijven
(Uit “Brief uit Berlijn”)
En ik weet dat ik morgen
Verder moet reizen
Maar dat ik in gedachten
Hier zal blijven
(uit “Engjelushe”)
De (toenmalige) onrust, nood om steeds verder te reizen, lijkt, stilaan, in de laatste jaren, plaats gemaakt te hebben voor wat meer rust. In het lied “Tussen de liefde en de leegte” zong hij gisteren even ook “Ik was altijd onderweg”, terwijl het oorspronkelijk "ik ben altijd onderweg" was.
Het optreden was een aaneenschakeling van anekdotes uit zijn leven, teksten voorgelezen uit een boek, en de liedjes ... Stef Bos is schrijver, dichter, zanger, muzikant, verteller, woordkunstenaar, … en in zowel gezongen als ongezongen woorden, deelt hij enkele reflecties :
“De ruimte is oneindig, zolang je maar je grens verlegd”
“Alles komt goed, als je maar ver genoeg vooruitkijkt” (wijsheid van zijn moeder)
“Je laat pas iets los, als je weet dat je het meeneemt voor de rest van je leven”
De liefde, in al zijn dimensies, is een vaak bezongen thema, en ontbrak dus ook niet. “Moenie weggaan nie”,een vertaling van "Ne me quitte pas" van Jacques Brel, was zonder twijfel voor mij dé parel van de avond. Stef Bos, aan de piano, zeer intimistisch, …
Pas dan kwam er de verwijzing naar de tekening van Varenka Paschke, een Zuid Afrikaanse kunstenares, echtgenote van Stef Bos, die al sinds het begin de aandacht trok op het podium: een meisje, op haar rug getekend, in het blauw, een afbeelding van hun dochter Lorelei. Deze tekening prijkt ook op de hoes van het laatste (compilatie)album “Bloudruk”, maar al heeft deze tour en dit concert ook deze naam, ze leek me zeker geen voorstelling van dit album (slechts 2 nummers kwamen voor in de setlist).
Waar ik bij het begrip “het landschap -of was het toch de landkaart- van het leven” toch iets meer aan de persoonlijke evolutie denk, komt bij het idee van een "blauwdruk", eerder het beeld van een soort vastgelegd plan dat door iedereen/velen (soms onbewust) gevolgd wordt, een plattegrond van het leven. Ik grijp daar enigszins voor terug naar wat ik naar aanleiding van een concert in 2018 noteerde.
“Er is een blauwdruk van het leven, iedereen loopt tegen hetzelfde aan.
Anderen hebben het al voor je meegemaakt, het beschreven, daar kan je je voordeel mee doen.”
Dit thema en andere ermee verweven thema’s komen de laatste tijd sterk aan bod bij (de teksten van) Stef Bos. Wat maakt wie we zijn, wat maakt deel uit van de landkaart van ons leven? En wat is de blauwdruk van het leven, waar we allen tegen aan lopen.
Ook : wat is mijn plek in het geheel, en hoe ben ik deel van het geheel? Van welk geheel? Er is uiteraard het beeld van een schakel in een keten, met (maar niet enkel) de verwijzingen naar ouders en kinderen. Maar men maakt niet enkel deel uit, men herkent zichzelf in bijvoorbeeld zijn vader en men weet dat de kinderen jou zullen tegenkomen in henzelf.
Maar het gaat ook ruimer, en daarbij verwijst Stef Bos met de symboliek van de boom en de blaadjes, “je bent een blaadje, niet de boom”. Of mooier nog : je bent “een woord in een eindeloze zin”, een deel van een tekst die je zelf niet hebt gekozen. En uiteraard komt dit naar voor in de liedjes.
Op een dag ben je geboren
Uit samengaan ontstaan
Uit een lange rij van mensen
Die nog diep in jou bestaan
(..)
Jij komt ons in jezelf tegen
Want al vind je ook de vrijheid
Wij zijn in elkaar gevangen
(uit “Welkom”)
Naast “Welkom”, kon uiteraard in deze context “Papa” niet ontbreken. “Ik lijk steeds meer op jou”. Het blijft een van zijn sterke en zeer gekende nummers.
En daarnaast is er ook het Zuid-Afrikaanse woord verwijzingsraamwerk', het referentiekader, het perspectief, waarmee je in de wereld staat. Stef Bos : de jongen van de platte, lage landen, de zoon van de klokkenmaker, …
Het zijn boeiende tijden … ik ben benieuwd welke paden Stef Bos nog zal bewandelen, waar hij zichzelf en ons naar toe brengt. Het is een andere zoektocht, een andere reis dan voorheen, niet naar verre landen, maar dichter bij de kern, om te ontdekken waar hij nu staat, en hoe hij hier is beland.
De staande ovatie en het bijna eindeloos applaus voor en na de encore, “Voor nu, voor eens, voor altijd”, dat meer en meer een betekenis voor hem krijgt (ik ben benieuwd), waren meer dan verdiend.
SETLIST
- De omgekeerde tijd (2008)
- Is dit nu later (versie 2020)
- Hilton Barcelona (1994)
- Brief uit Berlijn (1995)
- Engjelushe (2003)
- Ooit op een dag (1999)
- Geen ander (2023)
- Ginette (1999)
- Tussen de liefde en de leegte (1992; aangepast)
- Moenie weggaan nie (2023; Ne me quitte pas, Jacques Brel)
- Onder mijn huid (2023)
- Papa (1991; aangepaste versie 2016)
- Welkom (2018)
- Beter mens (2014; versie 2020)
- Ik heb je Lief (1992)
- Encore : Voor nu, voor eens en voor altijd (2005)
Band : Bart Van Caenegem (piano), Marc Bonne (drums), Evert Verhees (basgitaar) en Tom Vanstiphout (gitaar)
Stef Bos, zowel op de piano, gitaar, (klavier)accordeon, en andere instrumenten.
