'Cultuursector moet het zelf zien te redden'

De Proefkonijnen bouwde deze zomer op eigen kracht een pop-up theater in Antwerpen. Een jaar lang zou deze plek barsten van de activiteiten. Dat was nodig alvast om het financiële plaatje te doen kloppen. Dat daar nu een einde aan komt door de maatregelen naar aanleiding van de corona-uitbraak, zorgt voor een financieel bloedbad. Daarom maakt De Proefkonijnen alsnog een nieuwe voorstelling. Een fictieve weliswaar…

Terwijl dag na dag duidelijk wordt dat de coronacrisis een diepere economische impact zal hebben dan aanvankelijk gedacht, richt de crisis op dit eigenste moment een ravage aan in de culturele sector. Het was de eerste sector die de activiteiten moest opschorten, maar wat compensatiemaatregelen betreft, blijft het wachten op het beloofde fonds waar cultuurminister Jambon eerder van sprak. Ondertussen zijn er voor alle andere sectoren al een resem maatregelen uitgerold. Werknemers gaan in technische werkloosheid en kunnen zich beroepen op daaraan gekoppelde gunstregimes voor hun energiefactuur en lopende leningen. Ook zelfstandigen kunnen rekenen op een tijdelijke uitkering en winkels en horeca krijgen daarbovenop de Vlaamse hinderpremie. Maar de vele vzw’s die de cultuursector rijk is, grijpen naast deze noodlijnen terwijl zij ondertussen al bijna een maand zonder inkomsten zitten.

De Proefkonijnen moet de komende maanden doorkomen met nul euro inkomsten en komt daarom met een origineel idee om het hoofd boven water te houden: een fictieve voorstelling die, door de maatregelen, niemand ooit zal zien, maar waarvoor je wel een kaartje kan kopen. Zonder deze crowdfunding betekent de coronacrisis voor dit gezelschap de doodsteek.

Volgens Randall Van Duytekom, de zaakvoerder van De Proefkonijnen, komt zijn organisatie niet in aanmerking voor de hinderpremie, ondanks - net zoals winkels - hun vaste kosten gerelateerd aan het theaterpand blijven doorlopen. “Dit bewijst dat wanneer de overheid de lijnen voor deze premie uitzette, ze voorbijging aan de realiteit binnen de sector. Een voorwaarde om de premie te kunnen ontvangen is dat je als vzw iemand ‘op de payroll’ hebt staan. De vzw die het pand huurt heeft inderdaad niemand op de payroll, maar deze vzw betaalt wel de facturen van de gezelschappen die hier komen spelen en die op hun beurt mensen tewerk stellen. Bovendien heeft onze vzw geen rechtstreeks personeel te betalen, maar ik kan je verzekeren dat een pand dat groot genoeg is om een theater te huisvesten in het centrum van de stad een stuk duurder is dan de maandelijkse kosten verbonden aan het uitbaten van een klein cafeetje elders in Vlaanderen. En wat te zeggen over restaurants en winkels die nu volop inzetten op take away of hun webshop waarmee ze nog een vierde van hun omzet halen. Wij vallen terug op nul euro. Nul."

Zo zijn er nog maatregelen waarbij veel werknemers van culturele ondernemingen uit de boot vallen omwille van de eigenheid van de sector. Artiesten, maar ook technisch personeel, werken met korte contracten voor verschillende opdrachtgevers. Er is dus niet één werkgever die hen op technische werkloosheid kan sturen. Deze freelancers kunnen zich op deze technische werkloosheid wel beroepen, maar enkel op de dagen waarop ze al een contract hadden lopen. “Ook dit gaat voorbij aan de realiteit waarbinnen wij werken." Zegt Randall Van Duytekom. "Als wij een contract hebben om bijvoorbeeld op zaterdag een workshop te geven, rekenen wij in ons dagloon ook alle voorbereidingen die daarbij kwamen kijken. We verdienen dus pas ons geld op het einde van de rit voor een inspanning van vele dagen. De overheid bekijkt dit nu als: één dag een contact is een uitkering voor één dag. Bovendien zijn er niet alleen de contracten die wegvallen, door de crisis komen er ook geen contracten bij die er anders misschien wél hadden bijgekomen…"

Het voorbeeld van De Proefkonijnen maakt duidelijk hoe deze inconsistentie in het 'corona hulppakket’ ook vaak persoonlijke drama’s tot gevolg heeft. “Jarenlang hebben wij, zonder één cent van de overheid, met onze projecten andere mensen werk gegeven. We zijn klein gestart, maar konden beetje bij beetje groeien, waardoor we meer reserves kregen, opslagruimte konden huren, waardoor we meer producties konden maken, meer mensen werk konden geven en uiteindelijk een eigen theater bouwden. Het is dus erg cynisch dat je jarenlang alleen maar in het systeem investeert en dat systeem je nu in de kou laat staan. Als er geen steun komt, zit onze organisatie met een put die we niet meer te boven komen waardoor alle initiatieven in de toekomst onmogelijk gemaakt worden. Ook zelf vallen we nu zonder inkomsten terwijl we ook onszelf moeten voeden en rekeningen moeten betalen. Het klinkt dramatisch, maar het zijn gewoon de feiten."

De Proefkonijnen stak al z’n eigen middelen in het theatergebouw waarvan ze bij aanvang wisten dat het een pop-up initiatief was. Ze hadden dus één jaar om alle investeringen terug te verdienen. “Het najaar kwam schoorvoetend op gang, maar dit voorjaar konden we onze eerste uitverkochte zalen noteren, broodnodige inkomsten die we nu mislopen. We hadden uiteraard een buffer, maar elke maand dat ons huurcontract blijft doorlopen zien we die verdampen puur in de hoop om in het najaar terug theater te kunnen brengen. Maar ook dan blijft de vraag als het virus terug opflakkert zoals men nu voorspelt, komt er dan een nieuwe lockdown en beginnen alle problemen dan gewoon opnieuw? Is het met andere woorden wel verstandig om het theater open te houden?”

De Proefkonijnen komt naar buiten met dit verhaal om het pleit te bezorgen voor de vele collega’s die in dezelfde situatie zitten. "Ik begrijp dat onze sector door sommigen bekeken wordt als subsidieslurpend, maar ik denk dat er ook voorbeelden zijn van ondernemerschap, hard werken voor zeer kleine marges en het wordt tijd dat de overheid dit inziet en ons op z’n minst dezelfde kansen geeft als andere ondernemers in Vlaanderen.”

Krijg het laatste FrontView Magazine nieuws in je Facebook nieuwsoverzicht:

Meer over