Theater M brengt met “Yallah, naar België” het verhaal van de Marokkaanse gastarbeiders die begin jaren 60 naar België kwamen. Het idee kwam van Zineb El Boussaadani, die reeds langer droomde van een theaterstuk hierover, gebaseerd op echte verhalen. Theater M ging hier graag op in. Uit gesprekken met Mechelse vrouwen en mannen van Marokkaanse origine, werden dan ook verschillende elementen aangedragen voor deze theatertekst .
Youssef El Mousaoui en Helga Van der Heyden nemen de verschillende rollen op zich, uiteraard in de eerste plaats deze van Anouar, een jonge Marokkaan, die geselecteerd wordt om naar België te komen werken en aldus de werkeloosheid in zijn land ontvlucht, en deze van Aisha/Marina, zijn Marokkaanse vrouw/Belgische vriendin. Daarnaast kruipen ze elk nog in de huid van een aantal andere personages.
Door de sterke acteerprestatie en knappe (en vaak grappige) mimiek van Helga Van der Heyden verschijnen twee totaal verschillende vrouwen op het podium. Het is een plezier om haar bezig te zien. Bovendien is haar theaterprestatie ook gevoed vanuit een jarenlange interesse in improvisatie. En improviseren moet ze inderdaad wel kunnen naast Youssef El Mousaoui, een stand-up comedian met Marokkaanse roots. Dit is voor hem de eerste theaterervaring, maar hij is vooral zeer sterk in de stukken waar hij de zaal bij betrekt, interageert met het publiek, wat dus, gezien zijn achtergrond, niet onlogisch is.
Het verhaal wordt gebracht alsof het een documentaire is, alsof we naar een oude, krakende (nieuws)reportage kijken, één of ander televisieprogramma uit de jaren 60 of begin jaren 70. Korte fragmenten uit het leven van de personages worden getoond en her en der becommentarieerd. Yves de Lathauwer zorgde voor de regie, en Lieve Van de Auwera zocht naar gepaste rekwisieten om deze periode in Marokko en Vlaanderen terug op te roepen.
Maar in de eerste plaats is het dus een grappig theaterstuk, een komische kijk op het verleden van de Marokkaanse migratie. Hiertoe dragen de, af en toe wat typische, misschien nogal cliché-achtige, Marokkanenmoppen bij (zoals deze over de Belgische ziekenkas), alsook terugkerende handelingen of woorden, … Maar het werkt! Het spreekt ieder aan. De Marokkaanse Belgen, wiens verhaal hier op de scene wordt gebracht. De typetjes die gespeeld worden zijn zonder twijfel heel herkenbaar voor hen, maar tegelijkertijd universeel. En, ook al spreken de Marokkaanse moeder en schoonmoeder Arabisch en Berbers, ook wij Vlamingen verstaan zonder moeite de weg naar de waarzegster, en kunnen lachen met deze archetypes. Een danszaal met “Marina” en “Draai dan 797204”, brengt dan weer de Vlamingen direct naar de jaren 60-70, net zoals de Marokkaanse tunetjes waarschijnlijk ook bij het Marokkaanse publiek emoties oproept.
De kracht van deze voorstelling ligt in het feit dat ze erin slaagt om een zeer heterogeen publiek aan te trekken. Getuige hiervan waren al de eerste voorstellingen. Het is me zelden overkomen om tijdens de première in een theaterzaal zoveel mensen met een migratieachtergrond samen te zien genieten naast hun Vlaamse buren. Maar ook, mensen die tijdens de pauze of na de voorstelling met elkaar spraken. Al was het maar om te weten te komen wat het woord “ellel” (“ellellensoep”) nu écht betekent. Om even te keuvelen over dit verleden, het persoonlijk verhaal te horen, een variant van het voorgestelde stuk.
Het theaterstuk wordt bovendien nog aangevuld door een kleine tentoonstelling in de kelderruimte die gratis te bezoeken is, één uur voorafgaand en aansluitend op de voorstelling. Hier worden nog andere boeiende verhalen en geschiedenissen van de migratie verteld aan de hand van enkele foto’s, en aan de hand van het werk “Ketting/Migratie” van Anne Marie Van Broeck, een ketting gemaakt van stukjes stof die verschillende migranten gaven, samen met hun verhaal. Het visualiseert de kettingmigratie, waarbij mensen die gemigreerd zijn anderen later laten nakomen, aldus als een schakel functioneren in het migratiegebeuren.
Genoeg aanleiding en stimuli dus om tot een gesprek te komen …
Yallah, naar België. Nog te zien in Mechelen op 27 en 28 april, 4, 5 en 26 mei, en in het najaar in het Fakkeltheater in Antwerpen.
